Zo kies je als je voor grote keuzes staat

Gisteravond keek ik vol interesse naar de uitzending van Argos Medialogica. Ze besteedden aandacht aan de beeldvorming rond het syndroom van Down. Mocht je het niet weten: in de zwangerschap van Aimée* bleek zij op de echo een verdikte nekplooi te hebben en het nodige vocht vast te houden. Het kon van alles zijn, van een “onschuldige cyste” tot “met het leven onverenigbaar” kregen we te horen. Nader onderzoek wees uit dat er sprake was van het syndroom van Down.

Vanaf het moment dat we hoorden dat er mogelijk iets niet in orde was, stapten we in een achtbaan aan emoties, keuzes en beslissingen. Vanaf het moment dat je wéét dat er mogelijk iets aan de hand is, is niet kiezen geen optie meer.

Wel of geen verder onderzoek?
Wat betekent afwachten?
Wat als dit uit de onderzoeken komt?
En wat als dat?
Wat wil ik?
Wat wil mijn partner?
Wat wil het kindje in mijn buik?
Wat is kwaliteit van leven?
Wat betekent het voor het kindje in mijn buik?
Wat betekent het voor ons andere kind?
Wat betekent het voor onze verdere toekomst?

Die hele reeks vragen stopt niet na de eerste constatering dat er “iets” niet goed is. Want toen na de eerste onderzoeken bleek dat ons kindje het syndroom van Down had, moesten we direct een eerste keuze te maken: de bevalling vroegtijdig inleiden en ons kindje loslaten door overlijden óf de zwangerschap doorzetten. De keuze was aan ons. En wat we ook kozen, elke keuze had consequenties.

Hoe maak je zulke grote keuzes zuiver?

De eerste beslissing viel. We gingen door. Waar de uitzending gisteren toonde dat het voor aanstaande ouders moeilijk is om een eerlijk beeld te vormen over het syndroom van Down omdat veel informatie gekleurd is (100% mee eens), wist ik zelf vanuit de zorg dondersgoed dat er een heel breed spectrum was. Het kón zijn dat onze dochter een relatief zelfstandig leven zou leven, het kón ook zomaar een zorgintensief leven worden. In de media en in de buitenwereld zie je vaak maar een stukje. Precies waar gisteren in het programma aandacht aan werd besteed. Op het internet lees je dan soms weer de heftige verhalen. En heel vaak zit er van al die kanten een mening achter, een standpunt. Zo wordt het ingewikkeld om heel zuiver te achterhalen wat JIJ wil. Herken je dat? Is het zo niet heel vaak in je leven? Hoe zuiver kun je nu echt JOUW mening vormen?

Goed. We doorliepen eerdergenoemde vragen. Bekeken de situatie van alle kanten. Besloten dat we bereid waren de consequenties van onze keuze te dragen, maakten een keuze en zetten in dit geval de zwangerschap voort. Dit was pas de eerste keer dat we met het leven van ons kind in handen stonden. In de loop van de zwangerschap en na haar geboorte gebeurde dat keer op keer (dat lees je in Zwarte Roze Wolk). Maar waar het me vandaag om gaat: we doorliepen die vragenlijst steeds opnieuw. En uiteindelijk bleek alles steeds weer te leiden tot die ene vraag:

Zijn we bereid de consequenties te dragen van onze keuze?

De keuzes waren namelijk definitief. Niet terug te draaien. En niet kiezen was geen optie. Je kiest altijd. Ook als je niets doet.

Controle is een illusie

Een gevolg van onze keuze om door te gaan kón zijn dat ons kind ter wereld kwam en op een dag alsnog zou overlijden. Een gevolg van onze keuze kon óók zijn dat ze een waardevol leven zou kunnen leiden. En alles daar tussenin was dus ook mogelijk. En precies daar leerden we: veel van de controle die we denken te hebben, is in werkelijkheid een illusie. We dénken controle te hebben in dit leven. We dénken te kunnen sturen. En tot op zekere hoogte is dat zo. Maar controle is zo vaak een illusie, een (vals) gevoel van veiligheid. Want hoe kun je kiezen als je geen flauw idee hebt hoe de gevolgen van je keuze uitvallen? Welke controle heb je nu echt? Er was níemand die ons de exacte route uit kon stippelen. Het kón een kwalitatief goed leven zijn. Het kón ook een zorgintensief leven zijn. Maar niemand die exact kon zeggen of het voor dit kind links, rechts of ergens in het midden zou worden. De controle die we leken te hebben door het zelf mogen maken van een keuze bleek een illusie. En dus kwam het wéér op die ene, andere belangrijke vraag aan: ben je bereid om de consequenties van je keuze te dragen?

Het was juist in die beslissingen rond leven en dood, juist in het voelen dat controle een illusie is, dat we besloten dat wélke keuze we ook maakten, we ons leven lang achter deze keuze zouden blijven staan. Dat we de gevolgen van deze keuze zouden dragen. En zo maakte het niet meer uit wát we kozen. Dat was enorm bevrijdend. Want wat we nu ook kozen: het was goed, omdat we de gevolgen zouden aanvaarden.

Eerste hulp bij kiezen

Tijdens die uitzending van Argos liet ik mijn gedachten nog weer eens over onze achtbaan gaan. En ergens miste ik net dit ene punt in de uitzending, dat zelfs mét de juiste, neutrale informatie controle nog steeds een illusie is en het gaat om de vraag of je bereid bent de gevolgen van je keuze te dragen. Wat je dus op al die keuzemomenten in het leven vooral nodig hebt zijn mensen die met jou het gesprek aangaan en je op je keuzemogelijkheden durven te bevragen, ZONDER hun eigen oordeel over goed of fout daarin te leggen. Mensen die je bevragen op je afwegingen, je overtuigingen, je aannames, je angsten, je gedachten. Om zo zuiver jouw eigen beslissing te kunnen nemen. Om tot het punt te komen waarop je weet dat je kunt kiezen, omdat je volledig bereid bent om de consequenties te dragen van dat wat het leven je geeft in antwoord op je keuze. Of dat keuzemoment nu gaat over je relatie, woonplek, kinderwens of wel of niet behandelen bij ziekte: als je bereid bent de gevolgen van je keuze te aanvaarden, valt er zoveel van je af.

Kiezen brengt angst voor het onbekende met zich mee. De keuze om de zwangerschap te beëindigen, bracht de angst mee dat ik spijt zou krijgen omdat ik nooit zou weten hoe het zou zijn geworden. De keuze om de zwangerschap door te zetten, bracht de angst mee dat ik spijt zou krijgen als haar leven tóch lijden zou worden. Dat laat heel duidelijk zien dat het dus niet gaat om je keuze. Het gaat erom of je bereid bent de consequenties te dragen van dat wat het leven je geeft in antwoord op je keuze.
De kunst is het beest (je angsten, je aannames, overtuigingen en afwegingen) in de bek te kijken. Aanvaarden dat je hebt te kiezen zónder dat je de exacte gevolgen van je keuze kunt uitstippelen. Je gedachten, gevoelens en overtuigingen helder krijgen. Om daarna zo zuiver mogelijk te kiezen en bereid te zijn de consequenties van je keuze te dragen.

En dat geldt ook voor jou

We lopen allemaal tegen situaties in ons leven aan waarin we moeten kiezen terwijl we de gevolgen van onze keuze niet volledig kunnen overzien. Dat we eigenlijk niet goed weten waar A toe leidt of waar B eindigt. Dus als je daar tegenaan loopt, pak dan deze mail erbij. Bevraag jezelf eerlijk. Pluis met iemand uit wat je werkelijk vindt en onderzoek de angsten en belemmerende gedachten die je op je pad vindt. En wát je dan ook kiest: aanvaard de consequenties van je keuze en besluit om deze te dragen. Dan kies je altijd goed.


Loop jij in je leven ergens tegenaan? Weet je niet goed welke kant je op moet of wilt? Kun je iemand gebruiken die zonder goed of fout met je meekijkt, jou de vragen stelt zodat jíj je gedachten, gevoelens, angsten en ideeën kunt ordenen om zo tot een keuze te komen? Of wil je juist nog eens terugkijken op een keuze, omdat je worstelt met de gevolgen? Stuur me een mail, dan plannen we een gesprek. In een vraaggesprek voel ik je aan de tand en krijg jij lucht en ruimte om daarna op een nieuwe manier je keuze te kunnen maken of op je keuze terug te kunnen kijken.