Hoe ga je om met vervelende reacties als je rouwt?

Gepubliceerd op 15 december 2022 om 08:30

Begin december verscheen er een artikel online op nu.nl over het verhaal van Aimée. Het was mooi en bijzonder om na vijf jaar haar verhaal weer eens te mogen vertellen. Ik deelde met een reden. Enerzijds om meer bekendheid te krijgen voor de hartafwijking als doodsoorzaak nummer 1 (!) onder kinderen tot vijftien jaar, anderzijds om te laten zien dat je wereld na verlies aan gruzelementen ligt, maar er bijna vijf jaar later óók weer heel mooi uit kan zien. We hopen andere ouders, andere rouwenden, daarmee perspectief te bieden. Maar op het delen van een kwetsbaar verhaal komen reacties. Liefdevol. Warm. Én ongezouten meningen. Dat is niet alleen als je online je verhaal deelt. Ook in het dagelijks leven zijn er genoeg mensen die ongevraagd hun mening delen over jouw situatie. Als de dood aan je deur staat. Als verlies je getroffen heeft. Als je rouwt. Mensen vinden iets en delen zonder te vragen. Hoe ga je daarmee om?

Verschillende reacties op verlies en keuzes

Je hebt invloed op hoe je je verhaal vertelt. Je hebt echter géén invloed op de reacties die je krijgt. Terug naar het artikel: we ontvingen prachtige, liefdevolle woorden. Mensen die kracht haalden uit ons stuk. Het regende hartjes. Het regende ook volop sterkte-wensen, wat ik na het laatste deel van het artikel tóch een beetje ingewikkeld vond. En twee soorten reacties waar ik heel even met je bij stilsta. Niet om mij, maar omdat dit is waar ook jíj mee te maken kunt krijgen. Ongevraagde adviezen. Ongevraagde meningen. Ongevraagd commentaar. Volledig vanuit de persoon aan de andere kant. En daar wil ik iets over delen.

"Ik denk dat ik een andere keuze had gemaakt om je kind en jezelf het leed te besparen."
Dit is de eerste reactie die ik met je wil doornemen. Je kent hem vast in vele varianten. Mensen die in reactie op jouw verlies of pijn delen wat zij denken dat ze zouden doen. Mooi hè? Ze denken dat ze zouden, als ze mogelijk in die situatie zouden zitten.
Ruim vijf jaar geleden, in de zwangerschap, zaten we midden in die reacties. Pittig vond ik het toen. Al die mensen die dat wat zij vonden lieten doorschemeren in hun reacties. Inmiddels, na vijf jaar, grijns ik dan een keer. En denk: wacht maar, tot jij er zit. Dan ontdek je dat het niet gaat om wat je altijd dacht. Dan merk je ineens dat alles openligt en je een keuze móet maken, zonder te weten welke uitkomst elk van je keuzes heeft. Dat woorden als goed en fout in deze context niet bestaan. Voor die grijns, voor die luchtigheid, heb ik in mij een hoop werk mogen verzetten. Iets wat ik je met liefde leer. 
Mensen denken -en delen ongevraagd- vanuit de plek waar zíj staan. Met hun aannames, verwachtingen, angsten en ideeën. Wat zij denken mag je bij hen laten. Online hóef je niet alles te lezen. En als mensen offline woorden van deze strekking naar je gooit, voed hen dan gerust op.
"Je weet pas hoe het is als je zelf een stukje in mijn schoenen loopt, met mijn levensrugzak op."
"In plaats van vertellen wat jij denkt dat je zou doen, mag je mij ook vragen hoe wij tot deze keuze gekomen zijn."

Reactie twee die ik met je wil delen was een ongezouten mening die ongeveer klonk als: "Voor mij sta je sowieso al 1-0 achter als je zo'n kind zonder kansen ter wereld laat komen. Het is wel heel duur om je kind in leven te laten voor vier weken knuffelen. Laat het weghalen en probeer het opnieuw."
Deze man dacht vast dat het kind in je buik dan gratis en voor niets zonder enige medische zorg oplost in het luchtledige en je zonder greintje pijn met een blij gemoed opnieuw kan beginnen. Ik voel nieuwsgierigheid opvlammen zodra ik zo'n reactie krijg. Wat maakt dat deze persoon de behoefte voelt om zo'n reactie te plaatsen? Waar stond zijn wieg? Welke ervaringen deed hij op? Wat maakt dat hij mensenlevens enkel waardeert op economische bijdrage? En wat maakt dat hij conclusies trekt zonder vragen te stellen? Vanuit die openheid plaatste ik een reactie. Liefdevol. Enkel om even licht te prikkelen. Wie weet leest iemand het en zet het tot denken.
Ik had het te leren afgelopen jaren. Deze reactie ging nergens over ons verhaal. Deze reactie ging niet over Aimée of over ons. Deze reactie ging enkel over deze persoon zelf en zijn visie op de waarde van leven. En zo is het vaak ook in jouw omgeving. Dus zegt iemand dit in een gesprek met je, probeer dan eens níet op de inhoud van zijn of haar woorden in te gaan, maar stel vragen als:
"Goh, wat maakt dat jij op deze manier kijkt?"
"Ik hoor je heel veel vanuit jóuw visie zeggen, maar ik hoor geen vragen over mijn situatie. Wat maakt dat je vooral met je eigen bril kijkt zonder mij wat te vragen?"
Of vertel de ander wat het effect van zijn of haar woorden op jou is.
O, en trouwens... dit kan. Je hóeft er helemaal niets mee hè? Want die ander zendt enkel informatie over wat hij of zij vindt en is daarin vooral met zichzelf bezig. Neem die rotzooi niet op je, maar schuif het resoluut weer terug naar die ander.

Ieder kijkt door zijn eigen bril

Bij mij vond er de afgelopen jaren daardoor een grote verandering plaats. Ik stopte met me verdedigen, de houding waar ik lange tijd inschoot. Ik zoomde uit. Keek met andere ogen naar de mensen die commentaar leverden. Dat valt te leren. En dat geeft een hoop lucht. Mensen hebben meningen en sinds het sociale-media-tijdperk zijn we dol geworden op die mening ongebreideld en ongevraagd dumpen. Ja, daar vind ik iets van. Maar zolang het zo blijft, heb jij er als lezer of ontvanger mee te dealen. En dat geldt niet alleen online. Ook in het dagelijkse leven is dit het geval. Je kunt bepalen welk verhaal je vertelt, maar je kunt níet bepalen welke reacties je krijgt. Je kunt wél bepalen hoe je daarop reageert. En geloof mij: een levenshouding waarin je bij de ander houdt wat bij de ander hoort, geeft je een gigantisch gevoel van vrijheid. Laat je een stuk milder in het leven staan.

Jij kijkt door jouw bril naar het leven.
Jij kijkt door jouw bril naar jouw situatie.
Die ander door zijn of haar bril.
Met zijn of haar leven.
Zijn of haar angsten en verlangens.
En zijn of haar situaties en ervaringen.

Als reacties van anderen ons raken, mogen we onderzoeken waar en waarom het ons raakt. Mij raakte het in de afgelopen jaren nog te vaak. Het duurde een tijdje voor ik doorhad waarom. Ik durfde nog niet vol voor de waarde van Aimée te gaan staan. Ik durfde de schaamte nog niet te dragen. Omdat de wereld iets van de waarde van haar leven vond. Iets van ons vond. Iets van mij vond.
Ik had te leren voldoende van mezelf te houden. Mijzelf te leren zien als het belangrijkst in mijn leven. En voor je denkt: is dat niet egoïstisch? Je bent hier op de wereld gekomen als levend wezen en jij hebt het tot het einde toe met jezelf te doen. Verdorie, me dunkt dat je dan jezelf belangrijk mag vinden. Inderdaad, in relatie tot -en met- anderen.

En ja, maatschappijbreed hebben we te leren om véél meer vragen te stellen in plaats van meningen te geven. Daar zou de wereld zoveel mooier van worden. Maar helaas, tot het zover is, onthoud dan dat je énkel kunt beïnvloeden wie jíj bent en hoe jíj reageert.

Verlang jij naar ruimte voor leven in jouw rouwproces? Het bestaat echt. Gun het jezelf en boek vandaag nog een gratis bakkie in mijn agenda, als startpunt voor een leven met meer lucht en liefde.