Hulp geven en hulp ontvangen bij rouw

‘Geef gewoon hulp. Ga naar iemand toe, neem hem of haar mee de deur uit, kook eten, doe zonder te vragen. Want een rouwende vraagt vaak niet om hulp.’ Bij het lezen van die woorden in een tijdschrift, quote van een rouwdeskundige, twijfelden mijn nekharen geen seconde. Ze stonden direct rechtop. Ik voelde het borrelen van binnen en ik zag de hordes “redders” al klaarstaan. Een goed moment om iets van mijn eigen visie te delen op hulp geven, hulp vragen en hulp ontvangen. Juist als je rouwt.

Wat beter niet doen als iemand rouwt

Ja, de kreet ‘als je me nodig hebt, bel je me hè?’ verdwijnt vaak in de leegte. Hoewel goedbedoeld, is dit eenmalig niet altijd helpend. Maar los daarvan: zullen we de rouwende wel in zijn of haar waarde laten? Zullen we niet zomaar een huis binnenstampen en iemand meenemen, simpelweg omdat WIJ vinden dat het goed is voor die ander?

Ik was dan ook oprecht verbaasd toen ik las om ongevraagd dingen te doen. Ik begrijp waar het vandaan komt. Maar het is te kort door de bocht om zomaar van alles te doen. Dus já, wees je bewust dat je hulpaanbod na die ene kreet in het niets verdwijnt. Laat het dan ook niet bij die ene keer. Informeer ook na verloop van tijd met enige regelmaat hoe het gaat. Ontdek of er iets is waar je concreet kunt ondersteunen.
Tipje van de sluier: ga oprecht met iemand in gesprek. Dan hoor je snel genoeg of ergens ondersteuning nodig is. Hoef je enkel oprechte belangstelling voor te tonen en kun je gedurende het gesprek een concreet hulpaanbod doen.

Hoe help je iemand die rouwt?

Voor je uitreikt, heb je een belangrijke vraag te stellen aan jezelf. Waarom doe je wat je doet? Sta eens even stil bij wat je voelt. Uitreiken naar de ander kan ook een manier zijn om met je eigen ongemak te dealen. In hoeverre wil jij je eigen ongemak sussen door maar te ‘redderen’? Wat wordt gevoeld als je niet direct uitreikt? Machteloosheid? Pijn om het verdriet van die ander? Laat dat toe. Voel dat eerst en ga dán pas het gesprek aan. Je biedt dan hulp, eerlijk naar jezelf en eerlijk naar de ander.

En als je dan je hulp aanbiedt, neem dan een aantal waarden in acht.

1. Respecteer de grenzen van de persoon die je wilt steunen. Mogelijk zit Ans te wachten op wat handjes om het huis op orde te krijgen, maar vindt Els dat helemaal niet prettig en geeft ze liever even haar kinderen aan je mee of wil ze juist zelf een borrel met je doen. En het kan zomaar zijn dat Mien het juíst bij tijden prettig vindt om zich terug te trekken in haar bubbel. Respecteer dat.
2. Geef de rouwende regie over zijn/haar leven, juist als het chaos is. Jij kunt ondersteunen waar nodig, waar je van betekenis kunt zijn, maar zorg dat de rouwende degene is die de regie houdt. Dat helpt om daarna weer in het leven te landen.
3. Soms is je hulp niet direct nodig, maar komt een rouwende er op een later moment alleen voor te staan. Stel dus  juist na verloop van tijd opnieuw de vraag stellen of je iets kunt doen en wat je dan concreet kunt doen. Vraag door waar de rouwende precies tegenaan loopt.
4. Last but not least: benader de ander vanuit gelijkwaardigheid. Jij bent er niet om de ander te redden. Jij hebt tijd, energie of ruimte om iets te betekenen, de ander kan daar gebruik van maken. Als twee volwassenen onder elkaar. 

Hulp aanbieden bij rouw? Ja dus, met inachtneming van bovenstaande en nadat je eerlijk bent geweest naar jezelf waarom je hulp aanbiedt. 

Hoe vraag je hulp als je rouwt?

Allemaal leuk en aardig, maar wat als je zélf midden in de sh*t zit, hoe zorg je dan dat je die hulp op de juiste momenten krijgt? Je leven is veranderd door verlies. Mogelijk moet er nog van alles geregeld worden. Heb je geen idee hoe je de grip op je huishouden terug moet pakken. Vind je het moeilijk om alleen te zijn. Of merk je dat het verlies zoveel energie kost, dat het nog niet haalbaar is om de ‘gewone’ dingen te doen.

Zoals je mogelijk weet en op deze site kunt lezen, ben ik naast rouwbegeleider ook ervaringsdeskundige. Na het overlijden van onze dochter Aimée kregen we een waardevolle tip, die we tot op de dag van vandaag toepassen. Hij is even eenvoudig als effectief: maak een lijst. Schrijf op wat er in je hoofd rondspookt. Noteer het als actiepunten. Wat moet er? Waar kun je hulp of steun bij gebruiken? Moet je het zelf doen, kun je het uitbesteden of met iemand samen doen?

In zo’n eerste periode zijn er veel mensen die iets willen doen. Door hun handen uit te steken kunnen ze een beetje troost bieden. Dus zodra iemand zegt ‘Als ik iets voor je kan doen, zeg je het hè?’, pak je de lijst en geef je direct een concrete hulpvraag mee. Of het de was is, boodschappen, of zo nu en dan een uurtje samen wandelen. En als iemand zegt: ‘je mag me altijd bellen’, vertel dan dat je hun naam op de bellijst zet en doe dat ook.

Hulp vragen kun je leren

Er speelt vaak iets heel anders een rol bij het vragen van hulp. Zeker na die eerste periode, als mensen niet meer zomaar hulp aanbieden, wordt het vaak moeilijker om hulp te vragen. Vaak heeft dat ook te maken met allerlei overtuigingen in ons eigen hoofd. Dingen die we hebben geleerd, als kind vaak al. De mores die thuis heerste. 

Mogelijk heb je geleerd dat je jezelf moet redden.
Vind je dat het zelf moet kunnen. Alleen.
Misschien wil je niet steeds een beroep doen op een ander.
Voel je je teveel. 
Het kan zijn dat jij je een mislukkeling voelt.
Of je ervaart niet voldoende liefde voor jezelf om jezelf hulp te gunnen.

Mogelijk loopt jouw hoofd over van de argumenten waarom hulp vragen ingewikkeld is. Er gaat veel energie verloren in de discussie met jezelf, zonde. Het hoeft niet zo te blijven. Hulp vragen kun je leren.  Ik nodig je uit om eens een begeleidingssessie te boeken. Dan onderzoeken we samen waar de pijn of moeite bij jou zit. Vaak zitten er heel wat lagen onder. Als we die tackelen, wordt hulp vragen al een stuk makkelijker. Ik gun het je zo.

Bij ons thuis ligt geen concrete lijst meer met acties en hulpvragen. Wel weten we nu dat we simpelweg over de drempel te stappen hebben. Als we vollopen, om welke reden dan ook, bespreken we de prioriteiten. Wat kunnen we zelf? Wat willen we zelf? Wie zouden we kunnen vragen?

En ja, ook ons hoofd gaat dan met ons in discussie. We zijn wat dat betreft net mensen. Die? Alweer vragen? Ja, ze heeft dat toen wel gezegd, maar zou ze dat nog wel willen? Vragen we niet meer dan dat we geven?

Je hoeft niet naar je hoofd te luisteren. Hulp vragen voelt kwetsbaar. Maar je wint er zoveel mee voor jezelf. Tijd. Energie. Verbinding. Als we met elkaar meer hulp durven vragen, kunnen we voor elkaar van betekenis zijn en oogsten we met elkaar tijd, energie en verbinding. Hoe mooi is dat?